Nadir görülen bir genetik mutasyon, bazı insanları viral enfeksiyonlara karşı dirençli hale getiriyor
Sessizce, dünyanın dört bir yanına dağılmış birkaç düzine insanın bağışıklık sistemlerinde gizli bir sır vardı.
Bu beşerler harika kahraman değillerdi, pelerin takmıyorlardı; lakin tabiatın onlara fırlatabileceği neredeyse her virüse karşı görünmez bir kalkan taşıyorlardı: Grip, kızamık, suçiçeği ve hatta kolay bir burun akıntısı bile onlara işlemiyordu.
Şimdi, bu ender genetik mutasyonun sırrını çözen bilim insanları, bu etkiyi taklit eden yeni bir çeşit antiviral tedavinin kapılarını aralıyor olabilir.
Vücutları birtakım bakteriyel enfeksiyonlarla çaba ederken, virüsler bu insanlara adeta tutunamıyordu.
KEŞFİN KISSASI: ISG15 EKSİKLİĞİ
Bu tuhaf biyolojik durum, birinci olarak Columbia Üniversitesi’nde immünolog olan Dr. Dusan Bogunovic’in dikkatini çekti.
Yaklaşık 15 yıl evvel, Bogunovic hastaları bakteriyel enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getiren bir genetik mutasyonu araştırırken, bağışıklık düzenleyicisi olan ISG15 isimli bir molekülde eksiklik tespit etti. Fakat asıl şaşırtan olan, bu hastaların bedenlerindeki iltihaplanma cinsiydi.
Bogunovic, “Yaşadıkları iltihap tipi antiviraldi ve o vakit bu şahısların bir şeyler saklıyor olabileceğini fark ettim” diye hatırlıyor.
Daha derinlemesine yapılan araştırmalar, bu hastaların bağışıklık hücrelerinin grip, kızamık, kabakulak ve suçiçeği üzere virüslerle karşılaştığını, lakin hastaların hiçbirinde en ufak bir hastalık belirtisi görülmediğini ortaya çıkardı.
MUTASYONU TAKLİT EDEN YENİ TEDAVİ
Bu fikirden yola çıkan Bogunovic’in takımı, yeni yayınlanan bir çalışmada, hayvanlara ISG15 eksikliği olan beşerlerle birebir antiviral etkiyi süreksiz olarak sağlayan deneysel bir tedaviyi açıkladı.
Tedavi, hamster ve farelerin akciğerlerine burun damlası yoluyla, her biri lipit nanopartiküllerle kaplı 10 zincirli haberci RNA (mRNA) verilmesini içeriyordu.
Riskli bir atak olabilecek olan ISG15’i direkt kapatmak yerine, tedavi daha akla yatkın bir yol izliyor. ISG15 eksikliğinin tetiklediği 60 temel proteinden, geniş spektrumlu antiviral müdafaadan sorumlu olan 10 adedinin üretimini seçici olarak aktive ediyor.
COVID mRNA aşılarından ilham alan bu dağıtım sistemi, hücrelere girdikten sonra bedene hami proteinleri üretmesi talimatını veriyor.
GELECEKTEKİ PANDEMİLERE KARŞI BİR KALKAN
Bogunovic, “Bu 10 proteinden çok kısa bir mühlet için çok az ölçüde üretiyoruz ve bu da ISG15 eksikliği olan bireylerde gördüğümüzden çok daha az iltihaplanmaya yol açıyor,. Lakin bu iltihaplanma, viral hastalıkları önlemek için kâfi.” dedi.
Ekip, bu teknolojiyi gelecekteki pandemilere karşı süratli bir müdahale kalkanı olarak görüyor. Bu yaklaşım, virüs şimdi tam olarak tanımlanmadan evvel bile ön saflardaki sıhhat çalışanlarını, bağışıklık sistemi zayıf olanları ve virüse maruz kalan aile üyelerini koruyabilir.
En değerlisi de tedavi bedenin uzun vadeli bağışıklık oluşturma yeteneğini etkilemiyor.
ZORLUKLAR VE GELECEKTEKİ ADIMLAR
Ancak teknolojinin insanlarda kullanılabilir hale gelmesi için önünde hala birtakım zorluklar var.
Bogunovic, ilacın hayvanlarda akciğerlerde gözetici proteinleri ürettiğini lakin düzeylerin insanlarda anında müdahale için gereğince yüksek olmayabileceğini belirtiyor.
Yapay zekalı bir nükleik asidin, DNA yahut RNA’nın, korunmak istenen beden bölgesine hedeflenmiş bir halde iletilmesi, şu anda bu alandaki en büyük zorluk olarak görülüyor.
Ekip ayrıyeten, bu antiviral müdafaanın ne kadar sürdüğünü belirlemek için de çalışıyor; mevcut varsayımlar müdafaanın yaklaşık üç ila dört gün sürdüğünü gösteriyor.
Bu ender genetik mutasyonun sırları çözüldükçe, viral hastalıklara karşı üniversal bir müdafaa sağlama hayali gerçeğe bir adım daha yaklaşabilir.
