İstanbul’un 18. yüzyıl mimarisi kendine has uyarlanışıyla birden fazla kere özgünlükten mahrum sayılmıştır. Bu görüş klâsik kültür üzerindeki Batı tesirlerinden duyulan rahatsızlığı yansıtır. Osmanlı Baroku’nda Ünver Rüstem, Barok üslubundan hareketle Osmanlıların 1740-1800 yılları ortasında İstanbul’a dair yeni bir izlenim yaratmak üzere Batı biçimlerini nasıl şuurlu olarak uyguladıklarını gösteriyor.

Yazar 18. yüzyıl İstanbul binalarının devrin başka mimari gelenekleriyle ilişkisini irdelemek hedefiyle Osmanlı Baroku tarifine tekrar prestij kazandırıyor.

Birincil kaynaklara başvurarak, kente canlı bir hava katan bu mimarinin kendi devrinde gerek Osmanlılar gerek yabancılar tarafından nasıl övüldüğünü gözler önüne seriyor.

GÖRSELLERLE DESTEKLENEN KİTAP

Çok sayıda görsel gereçle desteklenen ve daha evvel yayımlanmamış dokümanlara dayanan Osmanlı Baroku, günümüzde İslam görsel kültürüne ait anlayışımızda yeni bir çığır açıyor ve global sanat tarihi konusundaki Avrupa merkezci anlatımlara karşı dengeli bir antitez sunuyor. Kapaktaki görsel: Nuruosmaniye Camii, ana girişin üzerindeki yarım tonozdan detay.

Sayfa: 368

İNCELİKLİ BİR BAKIŞ

Osmanlı Baroku, Osmanlı mimarisinde daha evvel önemsenmemiş ve günümüz uzman etraflarında yanlış anlaşılmış bu değerli üslup değişikliğine incelikli bir bakışı benimsiyor. Ünver Rüstem alternatif ve son derece özgün bir perspektifle mevzuyu cesurca tekrar gündeme getiriyor.

Ünver Rüstem’in kitabı, Osmanlı Baroku’nun estetik bağdaştırmacılığına ait mahallî ve yabancı algıların son derece özgün bir dökümünü sunuyor.

Osmanlı başkentindeki selatin cami inşasının değişen mimari emelleri üzerinde durarak, bu sağlam sanatsal diyalog ve kültürler ortası transfer devrinde ustalıkla yol alıyor. Tarih yazımı açısından uyumlu, görsel bakımdan alımlı ve ihtimamla yazılmış bir kitap.

BATI VE KLASİK DÖNEM

Anadolu Türk kültürü 15. yüzyıla kadar mahallî geleneklere ve toplumun yapısına bağlı bir gelişme göstermekle bir arada, Doğu’nun Türk ve İslam kültürünün devamı niteliğindeydi. İstanbul’un alınmasından sonra, Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde kültür ve sanatta Batı’ya bakış Klasik Dönem’in oluşumunu etkilemiştir.

Fatih Sultan Mehmet, Akdeniz ve etrafındaki toplumların durumlarını inceler, sanatkarlarını çağırır, kendi portresini yaptırmıştır. Sarayın bu tavrı mimarlık da dahil birçok sanat alanında görülür. Çini sanatı Büyük Selçuklu geleneklerinden sıyrılarak 15. yüzyıl sonunda Ġznik ekolünü ortaya çıkarmıştır.

İstanbul’un alınmasından kısa bir mühlet sonra Ayasofya’nın tesiriyle, inşa edilen Fatih Külliyesi, mimarlık alanında 14. yüzyıldan itibaren süregelen gelişimi hızlandırmıştır. Akabinde Edirne’de Beyazıt Külliyesi kompleksi, Osmanlı Türk mimarlık geleneğine Anadolu’da olmayan yeni boyutların girdiğini gösterir