Dünya genelinde öne çıkan haberler

Siyasetten iktisada, diplomasiden savunmaya kadar pek çok alanda yaşanan gelişmeler, global istikrarları tekrar şekillendiriyor.

Uluslararası medyada öne çıkan bu başlıklar, yalnızca bölgesel tesirler yaratmakla kalmıyor, tıpkı vakitte dünyadaki güç bağlarını de derinden etkiliyor.

Okuyucularımız için dünya basınında öne çıkan haberleri tek bir başlık altında topladık.

ABD

AMERİKA’NIN GÜNDEMİ EĞİTİM FONLARI KRİZİ

Başkan Donald Trump, ikinci periyodundaki eğitim siyasetlerinde federal denetimi azaltma adımlarını hızlandırıyor.

Bu kapsamda, kamu okullarına aktarılacak 7 milyar dolarlık eğitim fonu haftalarca donduruldu, sadece Beyaz Saray’ın politik önceliklerine uygun harcamalara müsaade verileceği açıklandı.

Karar, İngilizce öğrenme takviyesi, göçmen çocuklara yönelik programlar, yaz okulları ve öğretmen eğitimlerini hedef aldı. Fonun dondurulması, ülke genelindeki 600’den fazla okul bölgesini etkiledi. Okul yöneticileri, birtakım programların kapanacağını ve öğretmen çıkarımlarının gündeme geldiğini söyledi. AASA’nın yaptığı ankete nazaran, süperintendentlerin yüzde 85’i bu kaynaklarla yapılmış ödemesi gereken kontratlara sahipti.

Fonların askıya alınma münasebeti ise Beyaz Saray Bütçe Ofisi tarafından açıklandı. Açıklamada, evvelki yıllarda bu hibelerin “radikal solcu ajandalar” için kullanılıp kullanılmadığının incelendiği belirtildi. Bu kapsamda, yasadışı göçmen öğrencilere verilen burslar ve LGBT mevzularına ait eğitim içerikleri örnek gösterildi.

Başkan Trump, Eğitim Bakanlığı’nı “başarısız” olarak tanımlamış ve yetkilerini eyaletlere devretme niyetini birçok defa lisana getirmişti.

“KRİZ YARATIP SONRA DA ÇÖZÜYORMUŞ ÜZERE DAVRANIYORLAR”

Gelişme, sadece eğitim topluluğunu değil, siyasi ve hukuksal etrafları de harekete geçirdi. 24 eyalet ve Washington DC idaresi, Trump idaresini dava etti.

Demokrat senatörler, “krizi şahsen yaratıp sonra çözüyormuş üzere davranıyorlar” reaksiyonunu gösterdi. Cumhuriyetçi birtakım vekiller ise fonların özgür bırakılması için devreye girdi. Sonuç olarak, Trump idaresi geri adım attı ve geçen hafta 1,3 milyar dolar özgür bırakıldıktan sonra bu hafta kalan 5 milyar doların da okullara gönderileceği açıklandı.

Ancak Beyaz Saray, bu fonların hangi alanlara harcanabileceği konusunda yeni “güvence mekanizmaları” getirecek. Bu da önümüzdeki aylarda eğitim alanında yeni tartışmaların fitilini ateşleyebilir. ABD basını gelişmeyi “Trump idaresinin federal eğitimi parçalama planının bir adımı daha” olarak yorumladı. Eğitim sendikaları ise, “Bu fonlar öğrencilerin hakkı. İdarenin keyfi siyaseti çocukların geleceğiyle oynamamalı” açıklamasında bulundu.

ABD’DE EPSTEIN SKANDALININ KİLİT İSMİ VE MUHTEMEL AFFI

Amerika’nın bir öteki gündem unsuru de, Epstein davasında yaşanan gelişmeler.

Reşit olmayan kızları seks ticaretine zorladığı için 20 yıl mahpus cezası alan Ghislaine Maxwell, Adalet Bakanlığı’nın ikinci ismi Todd Blanche ile iki gün süren görüşmelerde sonlu bağışıklık (proffer immunity) alarak tabir verdi. Maxwell, bu görüşmelerde yaklaşık 100 kişi hakkında soruları yanıtladı. Bu görüşmeler, 20 yıl mahpus cezası alan Maxwell’in cezasına itiraz sürecinde gerçekleşti.

Maxwell’in avukatı David Markus, “Her soruya karşılık verdi, hiçbir şeyi saklamadı, talepte bulunmadık” dedi. Hudutlu bağışıklık, Maxwell’in verdiği sözlerin kendisine karşı kullanılmayacağı garantisini içeriyor. Bu, Maxwell’in belgede ismi geçen ve muhtemel hataları araştırılan şahıslar hakkında kıymetli bilgiler sunduğu manasına geliyor.

TRUMP’TAN AF BEKLİYOR

ABD Başkanı Donald Trump, Maxwell’in sözüyle ilgili sorulara “Şimdilik konuşamam, süreç hassas” diyerek direkt af konusunu açmadı. Fakat avukatı, Maxwell’in af umudu olduğunu belirtti. Trump, geçmişte Epstein evrakı ve Maxwell’le ilgili bilgilerin kamuoyuna açıklanması konusunda çekimser davransa da, Maxwell’e yönelik af ihtimalinin kapalı olmadığı anlaşılıyor.

ABD medyası ve kamuoyunda Maxwell’in yüksek düzey bir Adalet Bakanlığı yetkilisiyle görüşmesi “olağan dışı” ve “tartışmalı” olarak yorumlandı. Pek çok hukuk uzmanı, bu cins müdafaa ve görüşmelerin çoklukla hatalıların daha fazla bilgi vermesi için kullanıldığını belirtti. Lakin mağdurların avukatları ve hak savunucuları, bu cins kapalı kapılar gerisindeki görüşmelerin adaletin tam olarak sağlanmadığını savunuyor.

Davaya dahil olan Annie Farmer isimli mağdur, “Maxwell üzere hatalılara bu türlü ayrıcalıklar tanınması, mağdurların adalet arayışını zayıflatıyor” dedi.

İNGİLTERE

İNGİLTERE SOKAKLARI ÇÖPLE DOLDU

İngiltere’de paklık çalışanları iş bıraktı.

Birmingham’da çöp toplama personelleri yaklaşık 7 aydır devam eden maaş ve işten çıkarma tehdidine karşı grevdeler. Grev ocak ayında başladı, tam kapsamlı iş bırakma ise mart ayından beri sürüyor.

Bugün ise sendikaların ortak davetiyle “Beş Nokta, Bir Gün” isimli büyük takviye aksiyonu düzenlendi. 26 farklı sendika, RMT, ASLEF, NEU, NASUWT ve BMA üzere kıymetli kuruluşlar grevdeki emekçilere dayanışma gösterdi. Birmingham’ın Tyseley, Perry Barr ve Pershore/Sherlock Street bölgeleri ile Coventry’deki iki noktada iş bırakan emekçiler, çöp kamyonlarının çıkışını engelleyerek toplu iş bırakma aksiyonu yaptılar. Şu an depoların kapıları kapalı, çöp araçları hareket etmiyor.

Birmingham Belediyesi, grev nedeniyle kenti çöplerle dolmaya terk eden bu durumun önemli sıhhat ve güvenlik riski oluşturduğunu belirtiyor. Belediyenin sözlerine nazaran, çöp toplama araçları yollar üzerinde engelleniyor, birtakım grev gözcüleri araçların önüne geçiyor ya da yol kavşaklarını tıkıyor. Belediye, sendika Unite’a karşı mahkemeye başvurarak bu engellemelerin durdurulmasını talep etti.

Sendika ise bu başvuruyu, grev ve takviye aksiyonlarının önüne geçmeye çalışan bir dikkat dağıtma uğraşı olarak yorumladı.

Eski İşçi Partisi başkanı Jeremy Corbyn de belediyeye “acilen mutabakat yapın” daveti yaptı.

İşçiler, maaşlarına değerli artırım yapılmasını, işten çıkarma planlarının iptal edilmesini ve çalışma şartlarının güzelleştirilmesini talep ediyor. Talepler kabul edilmediği sürece grevi sürdürmeyi planlıyorlar.

İNGİLTERE’DE ÇOCUKLARA TOPLUMSAL MEDYA KISITLAMASI GÜNDEMDE

Bu adım, İngiltere’nin yanı sıra Fransa, Almanya ve Avustralya üzere gelişmiş ülkelerde de emsal formda tartışılan çocukların dijital medya kullanımına dair düzenlemelerin bir kesimi olarak bedellendiriliyor. Global çapta artan dijital bağımlılık ve çocukları gaye alan uygunsuz içerikler, hükümetleri yeni tedbirler almaya zorluyor.

İngiltere’de yapılmış kapsamlı bir anket, gençlerin günde ortalama 6-8 saat toplumsal medyada vakit geçirdiğini ve yüzde 55’inin istemsizce cinsel yahut şiddet içerikli uygunsuz içeriklere maruz kaldığını ortaya koydu. Ayrıyeten üçte iki çocuk, tanımadıkları yetişkinlerden rahatsız edici iletiler aldıklarını belirtti. Bu gerçekler, ebeveynlerin denetimi zorlaştırması ve çocukların dijital ortamlarda sağlıklı gelişimini tehdit etmesi açısından önemli korkular uyandırıyor.

EKRAN MÜHLETİNİ AŞANLARA ERİŞİM YASAĞI

Planlanan uygulama kapsamında, TikTok, Snapchat üzere tanınan uygulamalarda çocukların günlük iki saatlik ekran mühletini aşmaları halinde uygulamalara erişimleri büsbütün engellenecek. Şu anda birçok platform yalnızca ekran müddeti uyarısı verirken, yeni sistemle çocukların otomatik olarak engellenmesi hedefleniyor. Ayrıyeten gece ve okul saatlerinde toplumsal medya kullanımı kısıtlanabilecek.

Teknoloji Bakanı Kyle, “Çocukların çevrim içi tecrübeleri yalnızca yasadışı içeriklerden korunmakla hudutlu kalmamalı. Sağlıklı ve istikrarlı bir dijital hayatın desteklenmesi gerekiyor,” diyerek, ebeveynlerin çocuklarını dijital dünyada muhafaza konusunda yetersiz kaldığını vurguladı.

Bu tedbirler, İngiltere’nin 2023 yılında kabul ettiği Online Güvenlik Yasası’nın da bir modülü olarak önümüzdeki sonbaharda açıklanması bekleniyor. Yasa kapsamında, porno siteleri için mecburî yaş doğrulama sistemleri üzere uygulamalar devreye girmiş durumda.

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE ARTDAN BİR EYLEM

Avrupa’da Fransa ve Almanya, emsal halde toplumsal medya kullanımında yaş sonlandırmaları ve ekran mühleti kısıtlamaları üzerinde çalışmalar yaparken, Avustralya 2025 yılında 16 yaş altı kullanıcıların toplumsal medyaya erişimini büsbütün yasaklamayı planlıyor. Bu ülkelerdeki uygulamalar, İngiltere’nin atacağı adımlar için örnek teşkil ediyor.

Uzmanlar ve çocuk hakları savunucuları, bu çeşit düzenlemelerin çocukların dijital ortamda daha inançlı ve sağlıklı bir halde büyümelerine katkı sağlayacağını belirtirken, teknoloji şirketlerinin de sorumluluklarını artırması gerektiğine dikkat çekiyor.

İngiltere’nin bu kapsamlı dijital ıslahatı, çocukların ekran karşısında geçirdiği vaktin azaltılması ve daha inançlı bir çevrimiçi tecrübe sağlanması hedefiyle, gelişmiş ülkeler ortasında artan bir harekete işaret ediyor.