Dünyanın gündeminde bu hafta
Küresel gündem yine hareketlendi…
Bu hafta farklı coğrafyalarda öne çıkan birtakım kritik başlıkları, milletlerarası basının dikkat çeken tahlilleriyle birlikte sizin için derledik.
ABD
TRUMP’IN GÜMRÜK TARİFELERİ İÇİN SON TARİH YAKLAŞTI
ABD Başkanı Donald Trump’ın 2025 başında ilan ettiği “Liberation Day” (Kurtuluş Günü) ile başlatılan yeni ticaret siyaseti, 1 Ağustos prestijiyle kritik bir dönemece giriyor. Trump, ticaret fazlası veren ülkelere yüksek oranlı “karşılıklı” tarifeler getireceğini duyurmuş; dost ve rakip ayrımı gözetmeden tüm ülkeleri ya ABD ile muahede yapmaya ya da ağır gümrük vergileriyle karşı karşıya kalmaya zorlamıştı.
Ancak geçen 120 günde Washington yalnızca 8 ülkeyle resmi ticaret muahedesi imzalayabildi.
ANLAŞMA YAPAN ÜLKELER
İngiltere, ABD ile anlaşan birinci ülke oldu. Mayıs ayında yapılan muahedeye nazaran, İngiltere eserlerine yüzde 10 baz tarife uygulanacak lakin otomotiv ve havacılık üzere stratejik kesimlerde muafiyetler ve kota esnekliği sağlandı.
Ancak çelik ve alüminyum eserleri üzere kritik kalemlerde ABD’nin ne kadar taviz vereceği belgisiz. Ayrıyeten İngiltere’nin dijital hizmetler vergisi de Trump idaresinin baskısıyla masada kalmaya devam ediyor.
Vietnam, 2 Temmuz’da imzaladığı mutabakatla tarifesini yüzde 46’dan yüzde 20’ye çekmeyi kabul etti. Lakin “transshipment” olarak isimlendirilen, Çin mallarının Vietnam üzerinden gönderilmesi hâlinde yüzde 40 ek tarife uygulanacağı duyuruldu.
Endonezya ile 15 Temmuz’da yapılan muahedede ise tarifeler yüzde 32’den yüzde 19’a düşürüldü. Ayrıyeten ABD eserleri için yüzde 99 oranında gümrük mahzurunun kaldırılacağı, bilhassa tarım ve güç kesimlerinde ABD’nin pazara girişinin kolaylaştırılacağı açıklandı.
22 Temmuz’da Filipinler ile yapılan muahedede tarife indirimi yalnızca yüzde1 oldu (yüzde 20 → yüzde 19). Fakat Trump, Filipinler’in “tamamen özgür ticaret” anlayışıyla hareket ettiğini söyledi ve savunma iş birliğini öne çıkardı.
Japonya ise 23 Temmuz’da mutabakata vardı. Otomotiv dalında özel indirim sağlandı. Tarifeler yüzde 25’ten yüzde 15’e indirildi. Ayrıyeten Japonya’nın ABD’ye 550 milyar dolarlık yatırım yapacağı ve karın yüzde 90’ının ABD’ye kalacağı açıklandı.
27 üyeli Avrupa Birliği, son dakikada yüzde 30’luk tehdidi yüzde 15’e çekerek muahedeyi imzaladı. Otomotiv tarifeleri yüzde 15’e indirildi, uçak ve jenerik ilaç üzere alanlarda eski oranlara dönüldü. Lakin Fransa Başbakanı François Bayrou, bunu “boyun eğme” olarak yorumladı.
Anlaşmaya son katılan ülke Güney Kore oldu. 25 Temmuz’da varılan mutabakat ile yüzde 15 oranında genel tarife kabul edildi. Otomotivde de birebir oran uygulanacak. Buna karşılık Seul, ABD’de 350 milyar dolarlık yatırım fonu kuracak. Trump’a nazaran bu yatırımın denetimi büsbütün ABD’ye ilişkin olacak, kârın yüzde 90’ı Amerikan halkına kalacak.
ANLAŞMA YAPILMAYAN ÜLKELER
Hindistan: Trump, 30 Temmuz’da Hindistan’a yüzde 25 tarife getirdiğini duyurdu. Ayrıyeten Rusya’dan alınan savunma eserleri nedeniyle ek yaptırım uygulanacağını söyledi.
Kanada: Tarife oranı yüzde 35’e yükseltildi. Trump, Kanada’dan gelen ilaçları ve bu ülkenin ticaretteki konumunu münasebet gösterdi. Kanada Başbakanı Mark Carney, görüşmelerin “yoğun aşamada” olduğunu söyledi.
Meksika: Göç ve uyuşturucu trafiği gerekçesiyle yüzde 30 tarife uygulanacak. Trump, misilleme halinde bu oranın artacağını söyledi. Meksika ilerleme sağlanamadığını kabul etti.
Avustralya: Şimdilik yüzde 10 baz tarifede kaldı lakin Trump’ın oranı yüzde 15’e çıkarma ihtimali var. ABD Ticaret Temsilciliği, Avustralya’nın Amerikan sığır ithalatındaki sınırlamaları gevşetmesini Trump’ın başarısı olarak sundu.
Çin: Şimdi muahede yok. Şu an karşılıklı tarifeler yüzde 30’a kadar çekilmiş olsa da 12 Ağustos’ta sona erecek mevcut ateşkes sonrası gerginlik tekrar yükselebilir. Stockholm’deki son görüşmelerden sonuç çıkmadı.
Türkiye: Muahede sağlanamayan ülkeler ortasında yer alan Türkiye’ye de 1 Ağustos’tan itibaren yüzde 10 baz tarife uygulanacağı bildirildi. Görüşmelerin sürdüğü belirtiliyor.
Trump’ın “önce Amerika” anlayışıyla şekillenen bu yeni tarife sistemi, global tedarik zincirlerini baskı altına alırken, birçok ülkenin ABD ile ticaretini tekrar yapılandırmasına neden oluyor. Yüksek oranlı tarifeler, yatırım kaideleri ve siyasi taleplerle birlikte ABD’nin ekonomik ilgileri açık pazarlıklara indirgenmiş durumda. 1 Ağustos’tan itibaren yeni bir global ticaret devri başlayacak.
