Ahmet Hamdi’nin, Halit Ziya kadar muhayyilesiyle doğmuş bir yazar yoktur sözü bağlamında Mai ve Siyah romanı

Edebiyatımızın güçlü kalemlerinden Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah romanı Batılı manada yazılan bir eser olmasıyla pek değerlidir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Uşaklıgil için söylediklerine kulak verelim;

“Halid Ziya’ya kadar, romancı muhayyilesiyle doğmuş tek muharririmiz yoktur. Hepsi roman yahut kıssa yazmaya istekli insanlardır. Ahmet Hamdi Tanpınar Tereddütsüz söyleyeceğim ki yazdıklarımın hiçbirisini yazmamış olmak ihtimalini o kadar büyük bir hüzün duymayarak düşünebiliyorum. Ama Mai ve Siyah için bu türlü değil! Onu yazmış olmak isterdim. Ve pek uygun etmişim ki yazmışım. Onun için, eksiklikten arınmıştır, baştan ayağa meziyettir demiyorum.”

Ahmet Hamdi Tanpınar şöyle devam ediyor;

“BÜTÜN GERÇEKLER VAR…”

“Fakat onda çabucak bütün ben varım, benim bir daha geri gelmeyecek olan emellerle, hülyalarla ve onların yanı başında hüsranlarla, elemlerle dolu olan gençliğim var. Hatta yalnız benim değil… Bütün gençler var..”

Ahmet Hamdi Tanpınar

BİZİM ROMANIMIZ…

Halid Ziya Uşaklıgil Kitap olarak birinci kere 1898’de basılan Mai ve Siyah’ın bu baskısı hazırlanırken Halid Ziya’nın romandaki düzenlemelerini de içeren 1938 baskısı temel alındı.

Bu iki baskı karşılaştırılıp yıllardır süregelen yanılgılar tek tek saptandı. Açıklamalı notlarla ve birinci baskıdan görsellerle zenginleştirilen roman, müellifin üslubuna müdahale edilmeden günümüz Türkçesine uyarlandı.

İlk kez okuyucuyla buluşmasının üzerinden yüz yılı aşkın vakit geçse de bu başyapıt, hâlâ tefrikasına başlanıldığı günkü kadar yeni.

O günden bugüne, ülkenin bütün nesillerince okundu, tartışıldı, tekrar tekrar yorumlandı. Daha kıymetlisi, daima sevildi. Zira Mai ve Siyah, bizim romanımız.

ENGELLER VE ÜMİTSİZLİK DÖNGÜSÜ

Edebiyatımızda kıymetli bir yere sahip olan Mai ve Siyah, Halit Ziya Uşaklıgil’in başyapıtlarındandır. Bir devir diziye de uyarlanan Aşk- I Memnu romanı, Uşaklıgil’in bilindik kitapların başında gelmektedir.

Yazar; File, Nemide, Bir Meyyitin Hatıra Defteri, Ferdi ve Şürekâsı, Kırık Hayatlar romanlarının yanı sıra şiir, deneme ve oyunlar da kaleme aldı.

Halid Ziya, kahramanının çatışmalı ruh halini lisana getirmekte sahiden de çok başarılı. Ahmet Cemil’in iç dünyası yalnızca iç monologlarla değil, olayların akışı ve genç adamın halleriyle da netlik kazanır.

Halit Ziya Uşaklıgil

TUTUNAMAYAN KARAKTER

Evet, Ahmet Cemil Batı kültürünü edinmek isteyen, hassas, biraz da hayalperest bir genç. Hakikatle baş edemediği anlarda çaba etmek yerine hayallere sığınır.

Hayalleri büyüktür ancak hayatla uğraş etmek konusundaki yetersizliği hayallerini gerçekleştirmesini mahzurlar ve onu bir mutsuzluk döngüsüne sıkıştırır.

Ahmet Cemil’i en yakın arkadaşını kıskanmaya itecek, sona geldiğinde büyük umutlar bağladığı yapıtını yakmaya kadar sürükleyecektir. Abartılı gelebilir fakat bu kişilik özellikleriyle Ahmet Cemil edebiyatımızın birinci kaybedeni, tutunamayan birinci karakteridir.