Diyarbakır’da 11 bin yıllık mezar keşfedildi

Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan ve dünya uygarlık tarihinin en kıymetli merkezlerinden biri olarak kabul edilen Çayönü Tepesi’ndeki arkeolojik hafriyatlar 1964 yılından bu yana sürüyor. Göçebelikten yerleşik hayata geçişin, avcılıktan tarıma adım atışın izlerini taşıyan alanda bu yıl değerli bulgulara ulaşıldı.

6 YENİ MEZAR ORTAYA ÇIKTI

Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığındaki hafriyat grubu, bu yıl 5’i 5 bin, 1’i ise 11 bin yıl öncesine ilişkin 6 mezar ortaya çıkardı. Sarıaltun, mayısta başlayan hafriyat döneminde çok sayıda buluntunun gün yüzüne çıkarıldığını belirterek, “Bu yıl birinci Tunç Çağı’na ilişkin mezarlar bulduk. Çayönü halkının Neolitik devirden Tunç Çağı’nın başlarına kadar burayı hayat alanı olarak kullandığını gösteren çok sayıda bilgi elde ettik” dedi.

MEZAR ARMAĞANLARI VE RİTÜELLER

Bulunan mezarlardan ikisinin kolay gömü olduğunu söyleyen Sarıaltun, “Bunlarda mezar ikramı yoktu. Bir küp mezar yüzeye yakın olduğu için tahrip olmuştu. Fakat sandık tipi mezarlarda ağır buluntular var. Bireylerin yanına kap-kacaklar ikram olarak bırakılmış. Ayrıyeten yalnızca ikram gömülen çukurlar da tespit ettik” tabirlerini kullandı.

11 BİN YIL ÖNCESİNE UZANAN İZLER

Sarıaltun, bu yılki en dikkat cazibeli bulgunun Neolitik periyoda ilişkin 11 bin yıllık bir mezar olduğunu vurguladı:

“Bu buluntular sayesinde topluluğun nasıl yaşadığını, neyle beslendiğini ve hangi hastalıklarla çaba ettiğini daha yeterli anlayabileceğiz.”

ANTROPOLOJİK ÇALIŞMALAR

Kazılara dayanak veren Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Ömür Dilek Erdal, 6 mezarın gün ışığına çıkarıldığını belirterek, bunlardan birinin Neolitik, başkalarının ise Erken Tunç Çağı mezarları olduğunu aktardı:

“Erken Tunç Çağı’nda mezarlar taş sanduka biçiminde yapılıyor, üzeri blok taşlarla kapatılıyordu. Bireyler yan yatırılarak gömülüyor, yanına armağanlar bırakılıyordu.”

ÇAYÖNÜ’NÜN ÖNEMİ

Şimdiye kadar bölgede 600’ün üzerinde iskelet bulunduğunu kaydeden Erdal, DNA ve antropolojik tahlillerin devam ettiğini tabir etti. Elde edilen birinci sonuçların, Neolitik devir insanlarının Mezopotamya, İran, Irak ve Kafkasya ile temas halinde olduklarını ve burada heterojen bir kültür geliştirdiklerini gösterdiğini belirtti:

“Bu beşerler tarımcıydı, ağır işler yapıyorlardı ve kültürlerini Tunç Çağı’na taşıyarak Anadolu’ya aktardılar. Çayönü, bu tarafıyla çok kıymetli bir merkez.”