Dünya basınında bu hafta odaklanılan konular

Dünya sahnesinde yeni bir hafta…

Farklı ülkelerde alınan kararlar ve yaşanan olaylar, sadece ulusal seviyede değil, bölgesel ve memleketler arası istikrarlar açısından da dikkatle takip ediliyor.

Uluslararası basında geniş yer bulan birtakım mevzu başlıklarını okuyucularımız için tek bir başlık altında derledik.

ABD

AMERİKA’DA GÜNDEM AB İLE İMZALANAN GÜMRÜK ANLAŞMASI

ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen ile İskoçya’daki Turnberry buluşmasında Avrupa Birliği ile yeni bir ticaret mutabakatı imzaladıklarını açıkladı.

Buna nazaran, AB’den ithal edilen eserlere uygulanacak gümrük vergisi yüzde 30’dan yüzde 15’e çekildi. Lakin bu kısmi uzlaşma piyasalarda birinci etapta bir rahatlama yaratsa da, AB tarafında istikrarın bozulduğu ve mutabakatın “asimetrik” olduğu istikametinde tenkitler gündeme geldi.

Anlaşma kapsamında arabalar dahil pek çok AB eseri yüzde 15 gümrük vergisine tabi tutulacak. Uçak kesimleri ve birtakım kimyasallar muaf tutulurken, Avrupa Birliği ABD’den 750 milyar dolarlık güç alımı ve 600 milyar dolarlık yeni yatırım yapmayı da taahhüt etti. Beyaz Saray, bunun “tarihin en büyük ticaret mutabakatlarından biri” olduğunu savunsa da, Avrupa’da farklı yorumlar var.

Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “AB çekirdek çıkarlarını korudu lakin daha kapsamlı bir yumuşama isterdik” dedi.

Fransa’nın Avrupa İşlerinden Sorumlu Bakanı Benjamin Haddad ise mutabakatın kimi kesimlere süreksiz istikrar getireceğini, fakat genel sınırlarıyla “dengesiz” olduğunu söyledi.

Berenberg Başekonomisti Holger Schmieding de emsal biçimde, “Bu bir asimetrik mutabakat. Trump bunu kendi lehine bir zafer üzere sunuyor, lakin uzun vadede ABD için de olumsuz tesirleri olabilir” değerlendirmesini yaptı.

ANLAŞMA SONRASI PİYASALARDA MÜSPET BİR HAVA HAKİM

Öte yandan, Trump idaresinin Japonya ve Endonezya ile de ticaret muahedeleri imzaladığı bir haftada gelen bu gelişme, piyasaları da etkiledi.

Piyasalar açısından bakıldığında ise, muahedenin açıklanmasının akabinde ABD borsalarında birinci etapta müspet bir hava oluştu. Dow Jones, S&P 500 ve Nasdaq üzere büyük endekslerde açılışta yüzde 0,3-0,5 ortasında yükselişler gözlendi. Yatırımcılar, ticaret savaşının büyümesinin önlenmesinden ötürü kısa vadede rahatladı. Lakin uzmanlar, bu olumlu havanın temkinli olduğunu, zira ayrıntıların meçhullüğü ve muahedenin asimetrik yapısı nedeniyle uzun vadede piyasalarda dalgalanmaların devam edebileceği ikazında bulunuyor.

Uluslararası basında, Trump’ın muahedeyi “karşılıklı kazanç” olarak sunduğu lakin art planda Avrupa’nın değerli ödünler verdiği ve bu durumun uzun vadede transatlantik ilgilerde yeni tansiyon alanları doğurabileceği yorumları yapılıyor. Avrupa tarafının da muahedeyi tam manasıyla kesin olarak görmediği, çelik ve alüminyum tarifeleri üzere kimi başlıklarda ilerleyen aylarda yeni müzakerelerin beklendiği bildiriliyor.

ABD’DE EPSTEİN BELGELERİ KRİZİ DERİNLEŞİYOR

Sapık milyarder Jeffrey Epstein soruşturmasına ait evrakların kamuoyuna açıklanması konusu, Amerika Birleşik Devletleri’nde Cumhuriyetçi Parti içinde önemli bir uyuşmazlığa yol açtı.

Başkan Donald Trump ve idaresi ise dikkatleri 2016 seçimleri ve siyasi rakiplerine çekmeye çalışıyor.

Geçen hafta, Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi Kontrol Komitesi alt komitesi Adalet Bakanlığı’ndan Epstein evraklarının teslim edilmesi için celp kararı aldı. Komite Başkanı James Comer ayrıca Epstein’in cürüm ortağı ve eski sevgilisi Ghislaine Maxwell’den söz almak için davet yaptı. Maxwell, Florida’daki Tallahassee cezaevinde çocuk kaçakçılığı kabahatinden 20 yıl mahpus cezasına çarptırıldı ve kısa mühlet evvel Adalet Bakan Yardımcısı Todd Blanche ile görüşerek sorgulandı.

Ancak Cumhuriyetçi milletvekilleri arasında dosyaların Adalet Bakanlığı tarafından nasıl ele alındığı konusunda sert tenkitler var. Missouri’den Rep. Eric Burlison, Trump idaresinin yeni bilgiler açıklanacağı istikametindeki beklentilerin “politik bir hata” olduğunu söyledi. Burlison, “Dosyaların tamamı incelenmeden bu türlü vaatler verilmesi yanlış” dedi. Ofisine gelen davetlerin birçoklarının Epstein belgeleriyle ilgili olduğunu ve seçmenlerin hükümetin kendilerinden bir şeyler sakladığını düşündüğünü aktardı.

Utah’dan Dr. Mike Kennedy ise belgeleri “altında irin bir yara gibi” nitelendirerek, “Bu hususta tam şeffaflık şart” diye konuştu. Kennedy, mağdur isimlerinin zımnî tutulması kaidesiyle evrakların derhal yayınlanmasını destekleyeceğini söyledi.

TRUMP, EPSTEİN DAVASIYLA İLGİLİ SORULARI KARŞILIKSIZ BIRAKIYOR

Bazı Cumhuriyetçi ve Demokrat milletvekilleri, Meclis Başkanı Mike Johnson’ı atlayarak evrakların tam açıklanmasını zorlamak için teşebbüste bulunuyor. Fakat Johnson, şeffaflıkta kararlı olduğunu, fakat mağdurların korunması için gerekli tedbirler alınmadan belgelerin yayınlanmasının “sorumsuzluk” olduğunu savunuyor.

Oklahoma Senatörü Markwayne Mullin ise Adalet Bakanlığı’nın açıklamak istediği dokümanların büyük kısmının hakim kararı olmadan açılamayacağını belirtti. Florida’daki federal mahkemenin geçen hafta bu istikamette kararlar verdiği ve mağdur kapalılığını koruyan kanunların evrak açıklamalarını sonlandırdığı hatırlatıldı.

Trump ise İskoçya’daki ziyaretinde ABD-AB ortasında bir ticaret muahedesi sağlandığını duyururken, bu gelişmenin Epstein evraklarıyla ilgisi olduğu argümanlarını “Şaka yapıyorsunuz” diyerek reddetti.

Dosyayla ilgili soruları karşılıksız bırakan Trump, evraklarda kendi isminin geçtiğine dair haberler olmasına karşın hudutlu bilgiye sahip olduğunu savunuyor.

Hafta sonunda Trump, hiçbir ispat olmaksızın eski Lider Yardımcısı Kamala Harris ile ünlü isimler Beyoncé ve Oprah Winfrey’i siyasi rakiplerine takviye karşılığında yasa dışı ödeme almakla suçlayarak yargılanmalarını talep etti.

Bu atılım, ülkedeki siyasi kutuplaşmayı daha da derinleştiriyor. Zira Trump’ın Epstein’in çocuk seks ağı şebekesine karıştığı, bu yüzden bu hususta dikkatleir öbür yere çekmek için daima milletlerarası krizler yarattığı kanısı hakim.