Dünya Limit Aşım Günü her yıl daha da erken: Geleceği tüketiyoruz
Dünya Limit Aşım Günü’nün her yıl daha erken tarihe çekilmesi, ekolojik dengeyi tehdit ederken gelecek kuşakların hayat hakkını da tehlikeye atıyor. Global Ayak İzi Ağı (GFN) tarafından hesaplanan bu tarih, insanlığın o yıl içinde tabiatın sağlayabileceği kaynakları tükettiği günü temsil ediyor. Uzmanlar, sürdürülebilir bir gelecek için hem kişisel hem de toplumsal seviyede acil tedbirler gerektiğini vurguluyor.
“KAYNAKLAR BİTİYOR, GELECEK TEHLİKEDE”
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri MYO Etraf Sıhhati Program Lideri Dr. Ahmet Adiller, mevcut tüketim suratının devam etmesi durumunda, dünyanın doğal kaynaklarını 100 yıldan kısa müddette tüketebileceğine dikkat çekti:
Doğal kaynaklar sonsuz değil ve yenilenme suratları var. Biz ise bu suratın önüne geçtik; yılı tamamlamadan bize ilişkin olan kaynakları bitirip gelecek yılların kaynaklarını harcamaya başlıyoruz.
Adiller, bu yılki Dünya Limit Aşım Günü’nün geçen yıla nazaran 8 gün daha geriye çekildiğini belirterek, 1970’li yıllarda aralık ayında olan bu günün artık temmuz ayına kadar gerilediğini söz etti. Yalnızca pandemi periyodunda tüketim yavaşlamıştı, lakin bu tesir kısa sürdü.
TÜRKİYE’NİN KARNESİ: ORTALAMANIN ALTINDA ANCAK YETERSİZ
Türkiye’nin Limit Aşım Günü 2024’te 11 Haziran iken, bu yıl 18 Haziran olarak belirlendi. Kaynak kullanımı azalsa da, Türkiye hâlâ dünya ortalamasının gerisinde. Adiller, gelişmiş ülkelerin kaynakları çok daha erken tükettiğini belirterek, “ABD mart ayında, Almanya, Fransa ve Yunanistan üzere ülkeler ise Türkiye’den çok daha evvel kaynak sonuna ulaşıyor” diye konuştu.
BİREYSEL DEĞİŞİM KURAL: KÜÇÜK ADIMLAR, BÜYÜK ETKİLER
Adiller, doğal kaynakların korunmasında yalnızca hükümetlerin değil, bireylerin de sorumluluk taşıdığını belirtti:
Değişim şahısta başlıyor. Güç tüketimi en büyük yükü oluşturuyor. Bu yüzden özel araç yerine toplu taşıma, uçak yerine alternatif ulaşım, besin israfını tedbire üzere tercihlerle kaynak kullanımı azaltılabilir.
Bu tıp kişisel tedbirlerle Limit Aşım Günü’nün 10 yıl içinde ağustos, eylül ya da aralık ayına kaydırılmasının mümkün olduğunu söyledi.
WWF: “DOĞAYLA AHENK ARTIK TERCİH DEĞİL, ZORUNLULUK”
Doğal Hayatı Muhafaza Vakfı (WWF) Türkiye Genel Müdürü Ömür Kula da emsal halde uyardı: “İnsanlık, 2025 yılına ilişkin kaynakları 7 ay dolmadan tüketti. Artık tabiattan borç alarak yaşıyoruz.”
Kula, Türkiye’nin bu hududa dünya ortalamasından daha erken ulaştığını vurgulayarak, “Bu, tüketim alışkanlıklarımızın sürdürülemez olduğunu ve ivedilikle değişmesi gerektiğini gösteriyor” dedi.
Ekolojik borçla yaşamaya devam etmenin besin, güç ve iklim krizleri üzere önemli problemleri beraberinde getirdiğine dikkat çeken Kula, bireylerden mahallî idarelere, iş dünyasından karar alıcılara kadar herkesin tabiatla uyumlu siyasetler benimsemesi gerektiğini belirtti.
YAPISAL DÖNÜŞÜM ŞART
Türkiye’de ekolojik dengeyi en fazla zorlayan alanların güç, ulaşım, sanayi ve tarım olduğunu belirten Kula, bu alanlarda yapısal dönüşüm sağlanmadan ferdi uğraşların sonlu kalacağını tabir etti. Lakin su ve besin israfını tedbire, toplu taşıma kullanımı ve şuurlu tüketim üzere ferdi adımların da değerli katkılar sunduğunu kaydetti.
ULUSLARARASI YÜKÜMLÜLÜKLER ARTIYOR
Kula, Milletlerarası Adalet Divanı’nın aldığı kararla devletlerin sera gazı emisyonlarını azaltma konusunda açık yükümlülükleri olduğunu hatırlattı. Fosil yakıt üretimi, tüketimi ve sübvansiyonlarının da bu kapsamda olduğunu söyleyen Kula, bu alanlardaki her azaltımın kaynakların sürdürülebilir kullanımına hizmet edeceğini belirtti.
GFN’nin datalarına nazaran, sırf fosil yakıtlardan kaynaklı karbon salımının %50 azaltılması, Limit Aşım Günü’nü 3 ay ileriye taşıyabilir.
“KATILIMCI YAKLAŞIMLA DEĞİŞİM MÜMKÜN”
Toplumun bilinçlendirilmesi için çok taraflı ve kapsayıcı bir yaklaşım gerektiğini vurgulayan Kula, karar alma süreçlerinde kamu, mahallî idareler, sivil toplum ve halkın birlikte yer almasının değişimin kalıcı olmasını sağlayacağını tabir etti.
