Dünyanın dördüncü büyük gölü Aral, çöle dönüştü
Devasa göl gün geçtikçe yok oluyor…
Bir vakitler 68 bin kilometrekarelik bir alana yayılan gölden geriye yalnızca 8 bin kilometrekarelik su alanı kaldı.
ÇÖLE DÖNÜŞTÜ
Gölün geri kalan kısmı ise Aralkum ismi verilen yeni bir çöle dönüştü.
Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Gayret Kontratı Yürütme Sekreteri Ibrahim Thiaw, Aral Gölü’ün kaybını “dünyanın en büyük çevresel felaketlerinden biri” olarak tanımlıyor.
SAĞLIK VE TARIMI TEHDİT EDEN TOZ FIRTINALARI
Yapılan araştırmalar, 1984-2015 yılları ortasında bölgedeki atmosferik toz oranının 14 milyondan 27 milyon metrik tona çıktığını gösteriyor.
800 kilometre uzaklıktaki yerleşim alanlarında bile hava kalitesini olumsuz etkileyen bu tozlar, bölgedeki buzulların erimesini hızlandırarak su krizini daha da körüklüyor.
Toz fırtınalarının taşıdığı tuz ve kimyasallar, tarım alanlarını yok ederken, içme sularını da kirletiyor.
SOVYETLER’İN PAMUK SİYASETLERİ GÖLÜ KURUTTU
Aral Gölü’nü besleyen Amu Derya ve Sir Derya ırmakları, 1960’lardan itibaren Sovyetler Birliği tarafından 7 milyon hektarlık pamuk tarlalarını sulamak için yine yönlendirildi.
Bu büyük çapta sulama projeleri, gölü vakitle ikiye bölerek adaların kara kesimlerine bağlanmasına neden oldu.
Artan tuzluluk oranları, gölde yaşayan pek çok canlı cinsini yok etti ve ekosistem büsbütün çöktü.
Balıkçılık kesimi neredeyse yok olurken, eski balıkçı kasabalarında paslanmış tekneler kumlar üzerinde terk edildi.
ÇEVRESEL FELAKETİN TESİRLERİ VE TAHLİL ARAYIŞLARI
Göl yataklarından kalkarak solunan toksik tozlar, bölge halkında teneffüs hastalıklarına ve doğum kusurlarının artmasına yol açtı.
Bu durumu denetim altına almak için bölge ülkeleri, göl yatağına sağlam bitkiler ekerek toz yayılımını azaltmaya çalışıyor.
Avrupa Birliği ve USAID, bu çalışmalar için dayanak kelamı verse de bu yardımlar şimdi mutlaklaşmış değil.
Aral Gölü felaketi, yalnızca Orta Asya ile hudutlu değil. Afrika, Orta Doğu, Avrupa, Avustralya ve ABD’de de misal ekolojik tehditler artıyor.
Endüstriyel tarım ve iklim değişikliği, dünya çapında göllerin ve tatlı su kaynaklarının tükenmesine neden oluyor.
Uzmanlar, Aral Gölü’ün acı sonunun, dünyanın su kaynaklarını korumadığı takdirde karşılaşacağı önemli sonuçlara dair değerli bir ikaz olduğuna dikkat çekiyor.
