Edebiyat tarihinden tozlu bir sayfa: ABD’de at sırtında kitap taşıyan atlı kütüphaneciler

Kentucky’nin dağlarında kalabalıklardan uzakta yaşayan topluluklara kitap, mecmua ve gazete üzere okuma gereçleri sağlamak.

Yer ABD…

Atlas Obscura’nın arşivlerden imajlarla hatırlattığı bu oluşuma dair fotoğraflar Kentucky Üniversitesi Kütüphaneleri Özel Koleksiyonlar Araştırma Merkezi arşivinden.969

Pack Horse Kütüphanesi teşebbüsü, Lider Franklin Roosevelt’in Amerika’yı Büyük Buhran’dan kurtarmaya yardımcı olmak için oluşturulan İş İlerleme İdaresi’nin (WPA) bir kesimiydi.

Bu, birebir vakitte Appalachia’da işsizliğin yüzde 40’a yükseldiği 1933 yılına denk geliyordu. Gezici atlı kütüphaneciler Kentucky için büsbütün yeni değilse de bu teşebbüs hem istihdamı hem de okuryazarlığı tıpkı anda artırmak için bir fırsattı.

KİTAP TAŞIYAN KADINLAR

Maaşları ve masrafları WPA tarafından karşılanan kitap taşıyıcılarının neredeyse tümünün bayan olması, bu teşebbüsü tüm WPA programları ortasında özel bir pozisyona getirdi. İlçelerin, atlı kütüphanecilerin seyahat edeceği kendi kütüphaneleri olması gerekiyordu.

Aralık 1940’ta Mountain Eagle gazetesinde yayınlanan bir duyuruda, Letcher County Kütüphanesi “Ne kadar eski yahut yıpranmış olursa olsunlar kitap ve mecmua bağışına muhtaçlığı olduğnu söz etti.

ARŞİVDEN ÇIKAN KÜLTÜR

Yerel okullar bu masrafların karşılanmasına yardımcı oldu ve okuma malzemelerinin (kitaplar, mecmualar ve gazeteler) tümü bağış olarak alınmıştı. Okuma gereçleri sırf kitap, mecmua yahut gazetelerden ibaret değildi. Arşivden öğrenildiğine nazaran yemek tanımları ve el sanatları üzere başlıklar da son derece popülerdi.

1000 ATLI KÜTÜPHANECİ

Kitap Bayanları, hava durumuna bakmaksızın, belirlenen rotalar boyunca kendi atları yahut katırları üzerinde haftada 160 ila 200 km ortası uzaklıklarda at sürdüler. Gidilecek yer atlar için bile çok uzaksa, atlarından indiler ve yürüyerek gittiler. 1938’in sonunda, 29 ilçede 274 kütüphaneci vardı. Toplamda, program yaklaşık 1.000 atlı kütüphaneciyi istihdam etti.

“KİTAPLAR HAYATIMIZI KURTARDI”

Ne var ki sağlanan finansman 1943’te sona erdi. Birebir yıl, savaş sırasında işsizlik sayıları düştüğü için WPA feshedildi. Takip eden on yıl içinde bölgedeki taşınabilir kitap hizmetleri, ülke çapında giderek artan bir popülariteye sahip olan otomobilli kitaplar formunda yine başladı.

Kitap Bayanları, okuma malzemeleri sağlamanın yanı sıra bu topluluklar için mihenk taşı fonksiyonu gördü. Kitap taleplerini karşılamaya çalıştılar ve bazen okuyamayanlara okumayı öğrettiler. Kitapların götürüldüğü mahallî halktan birinin notu bu manada değerli: “Bize getirdiğin kitaplar hayatımızı kurtardı.”