Henrik İbsen’in en güçlü oyunlarından olan Yaban Ördeği’nde yazarın kendisi var

Fotoğrafçı Hjalmar Ekdal, karısı, kızı ve babasıyla, kararlılıkla görmezden gelinen sırlar ve gerçekleşmesi imkânsız hayallere bağlı, mütevazı, memnun bir hayat kurmuştur.

İdeallerin taleplerine ne olursa olsun kulak vermek gerektiğine inanan Gregers, eski arkadaşı Hjalmar’ı o vakte dek kaçtığı hakikatlerle yüzleşmeye zorlayınca, Ekdal ailesinin hassas dengeler üstüne kurulu dünyası sarsılmaya başlar.

Hakikat her durumda, ne kıymetine olursa olsun açığa çıkarılmalı mıdır? Bir insanı hayatının hakikatiyle yüzleştirmek felaketle sonuçlanacaksa, felaketin sorumluluğu kime aittir?

Okurları bu sorularla karşı karşıya bırakan Yaban Ördeği birinci sahnelendiği 1885 yılından bu yana çağdaş tiyatronun tepelerinden biri olmakla kalmadı, Theodor Adorno’nun Ahlak İdeolojisinin Sıkıntıları isimli yapıtında bir kısma bahis oldu.

Thomas Bernhard’ın Odun Kesmek ve Dag Solstad’nın Mahcubiyet ve Haysiyet romanlarında okurların karşısına çıktı. Ibsen’in trajikomik başyapıtı, Norveççe aslından yapılmış birinci çevirisiyle Kâzım Taşkent Klasik Yapıtlar dizisinde.

YAZARIN KENDİSİYLE HESAPLAŞTIĞI KİTAP

Yazarlık hayatı boyunca gerçeğin yılmaz savunucusu olmuş, gerçekliği deşerek omurdaki palavraları ortaya çıkarmaya kendini adamış olan Ibsen, bu oyununda kendisiyle çelişkiye düşme değerine, bazan hayat yalanları’nın ömürde ayakta kalmak için gerekeceğini vurgulayarak gerçeklik aşkına yapılacak bağnazlıkların, temiz insanların kurban edilmesine yol çabileceğini gösterir.

Yaban Ördeği, bu büyük muharririn, kendi özeleştirisini yaparak kendini yargıladığı farklı bir çalışması olduğu üzere, tiyatro sanatında sembolik gerçekliğin en kıymetli örneklerinden biri olma özelliğine de sahiptir.

Sayfa: 120

YAZARA DAİR…

Henrik Ibsen, Norveç’in Skien kentinde doğdu. Tiyatro yazarlığına Catilina isimli oyunuyla adım attı. 1851 ve 1864 yılları ortasında Bergen ve Kristiania (bugünkü Oslo) tiyatrolarında sanat yönetmeni ve danışman olarak görev aldı, Norveç’te tiyatronun modernleşmesine katkı sağladı. 1864 yılında eşiyle birlikte devlet bursuyla Roma’ya gitti; bu, İtalya ve Almanya’da geçireceği yirmi yedi yıllık gönüllü sürgünün başlangıcı oldu.

Brand ve Peer Gynt isimli manzum oyunlarıyla hem eleştirmenlerden övgü aldı hem de geniş bir okur kitlesine ulaştı. Daha sonra oyunlarını düzyazıyla kaleme almaya başladı ve İmparator ve Celileli isimli tarihî oyununu yazdı.

ÖNEMLİ OYUNLAR YAZDI

Ibsen asıl ününü bundan sonra yazdığı on iki yapıtlık oyun dizisine borçludur. Bebek Konutu, Hayaletler, Halk Düşmanı, Yaban Ördeği, Rosmersholm, Yapı Ustası Solness, Biz Ölüler Uyanınca üzere oyunlarını kapsayan ve müelliflik yaşamının sonuna dek süren bu döneminde çağdaş burjuva yaşamına odaklandı, tiyatro tekniğinde yenilikler yaptı.

1891 yılında Norveç’e, oyunları Avrupa çapında sahnelenen bir muharrir olarak döndü. Çağdaş tiyatronun kurucularından biri kabul edilen Henrik Ibsen, 1900 ve 1901 yıllarında peş peşe geçirdiği felçlerden sonra 1908 yılında yaşamını yitirdi.