Kayseri’de 5 asırlık gelenek: Kuyuları karla dolduruyorlar

Yaklaşık 500 yıl öncesine dayanan gelenekte, Kayseri’nin Erciyes Dağı eteklerindeki Hacılar ilçesinde 1200 kuyu su muhtaçlığını karşılamak hedefiyle kullanılıyordu.

Günümüzde ise, 1200 kuyudan yaklaşık 300’ü,yaz aylarında soğuk su elde etmek için kullanılıyor.

KUYULARI KARLA DOLDURUYORLAR

Derinliği 7 metreye ulaşan kuyular, kış aylarında tonlarca karla dolduruluyor.

Yöre halkı, bu yıl da kış bitmeden dağın eteklerinde bilhassa kayalık ve gölge alanlarda biriken pak karları çuvallarla getirip, kuyulara bastı.

Bölgede kuyuların büyük kısmı kar kütleleriyle doldurulup, kapakları yaza kadar açılmamak üzere kapatıldı.

YAZ AYLARINDA KUYULARDAKİ KAR VE BUZ ÜZERE SUYLA SERİNLİYORLAR

Yaz başından itibaren açılan ve bir nevi buzdolabı üzere kullanılan kuyulardaki karın kısmen erimesiyle elde edilen su, kovalarla çekilip içiliyor.

Kovalarla çıkarılan kar ise tabak ve kaselerde üzerine yoğurt, pekmez, ceviz, fındık dökülerek yeniyor.

İlçe halkı, yaz aylarında 35 dereceye ulaşan sıcak havada kuyulardaki kar ve buz üzere suyla serinliyor.

“BİZ HER YIL BU KOYULARI DOLDURUYORUZ, YAZIN DA GELENE GİDENE DAĞITIYORUZ”

Bölgede kar kuyusu bulunan ve bu kültürü yaşatmanın güç olduğunu söyleyen Mahmut Gengeç, şu sözleri sarf etti:

Bizim bildiğimiz 500 yıldır bu kar kuyuları var. Biz her yıl bu kuyuları dolduruyoruz. Yazın da gelene gidene dağıtıyoruz. Yıllardan beri bu kuyuları daima doldurduk. Ama bir tek geçen sene kar olmadığından ötürü dolduramadık. Bu yılda Cenabıallah kar verdi. İnşallah büsbütün doldurup, yazın gelene gidene dağıtacağız. Kar bu sene çok pak. Birinci karımızı esasen 11’inci ayda koyduk. Bu da ikinci dolduruşumuz. Daha evvel doldurduğumuz kar çökmüştü. Yine dolduruyoruz. Kar tertemiz olur. Çayla pekmezle her şeyle kullanırız. Yani pırıl pırıl sudur. Gelecek nesillere aktarmamız biraz sıkıntı. Geleneğimizin yok olmasından korkuyoruz. Herhalde Hacılar’da en az bu türlü 2 bine yakın kuyu var. Bu kuyulardan 200-300 tanesi dolduruluyor. Geri kalanı tam boş kalıyor. Bide bu iş güç bir iş. Kar doldurması çok sıkıntı. O denli kolay değil.

“KUYULARI DOLDURMAK İÇİN YEVMİYECİ BULAMIYORUZ”

Kar kuyularını doldurabilmek için emekçi bulamadıklarını söyleyen Gengeç, şöyle dedi:

Gençler biraz bu işle uğraşmaz üzere zira genelde okuyorlar iş güç sahibi oluyorlar. Ondan ötürü buralara gelmezler. Gelseler bile zevk için geliyorlar. Esasen kuyuları doldurmak için yevmiyeci bulamıyoruz. Fakat, kendimiz gelip dolduruyoruz. Anamızdan babamızdan kaldı. İnşallah geleneği sürdürürler. Zira yazın sıcaklarında bir hasta ‘bana bir avuç kar bulun’ diyor. Erciyes’te de olmuyor. Buzul oluyor. Buzul olduğundan ötürü canı kar istiyor. Vefat döşeğinde ya da yaşlı oluyor bir avuç kar istiyor. Zati onun için koyuyoruz. Bir avuç kar için koyuyoruz. O hastalar götürsün diye bu kuyuları dolduruyoruz. O yüzden biz ölene kadar bu geleneği sürdüreceğiz. Akrabalarla imece adabı olarak kar dolduruyoruz. Yoksa adam bulamıyoruz. Söylediğimizde kimse gelmiyor.

“GENÇLER BU İŞİ YAPACAK ÜZERE DEĞİLLER ANCAK BİZ ÖLENE KADAR DEVAM EDECEĞİZ”

Kuyuları yaz için doldurduklarını belirten Ahmet Gengeç (67) ise şöyle konuştu:

Bu sürdürdüğümüz geleneği atalarımızdan devraldık. 500 yıl ortasında da tam net tarihini bilmiyoruz. Bu geleneği sürdürüyoruz. Bu geleneği sürdürmek şahane bir his. Arkadaşlar ile toplanıp imece yordamı üzere kar kuyularını doldururuz. Yaz için yapıyoruz. Evvelden cetlerimiz ‘oğlum yazın karı kışın karı’ kaygısı. Kışın karı koyduğumuz için yazında kar olur sıkıntısı. Ağaçlarımıza, yemeklerimize her şeyimize kullanılır bu kar. Eksiksiz çayı olur. Arkadaşlar pekmez ile de yer. Çayına hiç doyum olmaz o kadar hoş çayı olur.

Gelecek jenerasyonlara aktarmak konusunda kaygımız kesin. Gençler bu işi yapacak üzere değiller lakin biz ölene kadar devam edeceğiz. Bırakmayacağız. İlçede tahminimce en az 1000-1500 kar kuyusu vardır. 2 bin tahminen vardır lakin bin 500’üne yakını sağlam. Yoruluruz, lakin yorulduğumuzu hiç aramayız. Harika bir his. Zevkli bir şey bu. Bu sene hoş bir kar oldu. Eski karımızdan daha hoş. Süt üzere. Bu türlü de kar hiç yağmamıştı.