Maymun çiçeği aşısı için çalışmalar hızlandı: Türk ve İngiliz bilim insanları birlikte çalışıyor

İnsanlık koronavirüs pandemisinden sonra virüslere karşı savaşını daha ciddiye alıyor…

Dünya genelinde zoonotik hastalıklar ortasında giderek daha fazla dikkat çeken halk ortasında Maymun Çiçeği olarak isimlendirilen Mpox virüsü (MPXV), pandemik potansiyeliyle bilim topluluğunda değerli bir araştırma konusu haline geldi.

ÇALIŞMALAR HIZLANDI

Türkiye ve İngiltere’den bilim insanları, virüsün bulaşma dinamiklerini, bağışıklık sistemine tesirlerini ve tedavi tekniklerini ayrıntılı bir formda inceleyerek mRNA teknolojisiyle yeni bir aşı geliştirme sürecini hızlandırmayı hedefliyor.

Biruni Üniversitesi ve London Metropolitan University iştirakinde yürütülen çalışmada, virüsün mutasyon yeteneği, yayılma suratındaki değişimler ve bağışıklık sistemine tesirleri tahlil edilerek Mpox’a karşı yeni jenerasyon bir aşı geliştirilmesi planlanıyor.

Makale, Biruni Araştırma Merkezi’nden Dr. Elif Sibel Aslan, Moleküler Biyolog Sajjad Eslamkhah, Dr. Cüneyd Yavaş, Dr. Nermin Akçalı, Dr. Lütfiye Karcıoğlu Batur, Dr. Asmaa Abuaisha, Moleküler Biyolog Erva Esma Yıldırım Uçarkuş, Prof. Dr. Mustafa Solak ve London Metropolitan University’den Prof. Dr. Kenneth N. White tarafından hazırlandı.

“MRNA TEKNOLOJİSİ MAYMUN ÇİÇEĞİNE KARŞI UMUT OLABİLİR”

Araştırmacılar, mRNA aşılarının Mpox’a karşı geliştirilmesinin büyük bir fırsat sunduğunu belirtti. Çalışmada, bağışıklık sistemini güçlü bir formda harekete geçirecek çoklu epitoplu yeni jenerasyon aşıların geliştirilmesine yönelik data tahlili ve biyoinformatik tekniklerinin ehemmiyeti vurgulandı. Makalede bilhassa Mpox’un genetik adaptasyon yeteneği nedeniyle aşının geniş bir muhafaza sağlayacak biçimde tasarlanması gerektiği söz edildi.

Biruni Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmından Dr. Elif Sibel Aslan, çalışmaları hakkında şu açıklamayı yaptı:

Mpox’un yayılmasını engellemek ve yeni salgın dalgalarının önüne geçmek için aşı geliştirme sürecini hızlandırmamız gerekiyor. mRNA teknolojisi, virüsün mutasyonlarına karşı süratle adapte olabilecek bir tahlil sunuyor. mRNA teknolojisi maymun çiçeğine karşı umut olabilir.

“AFRİKA’DAKİ HADİSE DİNAMİKLERİNİ ANLAMAMIZ GEREKİYOR”

Araştırmada Mpox virüsünün uzun yıllardır Afrika’nın makul bölgelerinde endemik bir hastalık olarak bilinmesine karşın, son yıllarda global yayılım göstermesi nedeniyle Afrika’daki hadise tahlillerinin büyük değer taşıdığı belirtiliyor. Bu kapsamda, Biruni Üniversitesi araştırmacıları, Mozambik Üniversitesi’ni ziyaret ederek saha çalışmalarını genişletmeyi planlıyor.

Araştırmacılar Afrika’daki araştırmaların, Mpox’un bulaşma yollarını ve virüsün bölgesel mutasyonlarını anlamaya yardımcı olacağını öne sürüyor. Bu çalışmalar kapsamında; Mozambik’te Mpox’un genetik yapısının tahlil edilmesi, lokal sıhhat sistemlerinin uğraş yollarının ve yeni aşıların Afrika’daki uygulanabilirliğinin incelenmesi planlandı. Prof. Dr. Kenneth N. White, “Mpox virüsüne karşı tesirli bir aşı geliştirmek istiyorsak, virüsün en yaygın olduğu Afrika’daki hadise dinamiklerini anlamamız gerekiyor. Memleketler arası iş birlikleri bu süreçte büyük rol oynuyor” dedi.

“EN BÜYÜK RİSK, ENFEKTE BİREYLERLE DİREKT TEMAS EDİLMESİ”

Mpox virüsüyle ilgili toplumda birçok yanlış bilgi dolaştığını belirten Biruni Üniversitesi’nden Moleküler Biyolog Sajjad Eslamkhah, “Mevcut bilimsel datalara nazaran Mpox’un tuvalet üzere yüzeylerden bulaştığına dair kesin bir ispat bulunmuyor. En büyük risk, enfekte şahıslarla direkt temas edilmesi yahut teneffüs damlacıkları yoluyla bulaşma” diyerek, halkın bu hususta bilinçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİNE KARŞI GLOBAL TEDBİRLER ARTIYOR

Araştırmacılar hazırlanan makalede Mpox’un (Maymun Çiçeği) yayılmasını önlemek için şunları öneriyor:

DSÖ’nün son değerlendirmelerine nazaran, Mpox’un Afrika’daki endemik bölgelerden başlayarak öbür kıtalara yayılma riski devam ediyor. Bu nedenle, aşı ve tedavi araştırmalarının hızlandırılması kritik bir öncelik taşıyor.

Aşılama programlarının hızlandırılması, virüsün bulaşma yollarına dair hakikat bilgilerin yayılması, risk kümelerinin korunması için erken teşhis çalışmalarının artırılması.

Mpox salgınlarının artışı ve virüsün genetik adaptasyon yeteneği, sadece tıbbi açıdan değil, birebir vakitte global sıhhat sistemlerinin dayanıklılığı açısından da kaygı verici bir tablo çiziyor.

DSÖ’nün bu alanda yaptığı son kıymetlendirme, Afrika’daki endemik bölgelerden başlayarak başka kıtalarda da yayılma riskinin sürdüğüne işaret ediyor. Bu nedenle, aşı ve tedavi araştırmalarının hızlandırılması kritik bir öncelik taşıyor.