Nedim Gürsel’in, eğitimci ve tercüman annesi Leyla Gürsel’e yazdığı mektuplar hem “yazarın genç bir adam olarak portresi”ni çiziyor hem de devrin Babıâli’sini şekillendiren şartları ortaya seriyor.
Nedim Gürsel’in mektuplarında ünlü Babıâli Yokuşu’nu kimler tırmanmıyor ki? Selim İleri, Yaşar Kemal, Leyla Erbil, Memet Fuat, Füruzan, Demir Özlü… Babıâli çekişmeleri, rekabetler, dedikodular, sürgünde dayanışma, askeri darbeler, sözlerin peşinden geçen ömürler.
Nedim Gürsel’in annesine yazdığı mektuplar, bir devrin ruhuna ışık tuttuğu üzere yazma serüvenine annesini ortak eden genç bir müellifin büyüme ve yazma sancılarının harikulâde bir anlatımı.
Kitaptan seçtiğimiz birkaç mektup örneğini sunuyoruz;
“SEVGİLİ ANNECİĞİM…”
“Sevgili anneciğim, Gönderdiğin gazeteleri Mme Hatinguais’ye yazdığın mektubun kopyasını, Ortam mecmuasıyla birlikte yolladığın gazeteleri ve detaylı mektubunu aldım. Mme Hatinguais’ye yazdığın mektubu çok beğendim. İçten, yakın şeyler yazmışsın. Evvelden Babıâli’yi ben dolaşır, kimlere rastladığımı, neler konuştuğumu sana Paris’e yazardım. Artık sıra sende. Fakat kıymetli bir ayrım var ortamızda. Ben Paris’te değil, Poitiers’deyim. Yazdıklarını büyük bir ilgiyle okudum. Galatasaray Lisesi’ndeki 10 Kasımları, koridorları anımsayamadım nedense. Yaşadığım bir devir kıymetli izler bırakmadan geçip gitmiş. Fakat Memet Fuat’ın, Günyol’un, Dağlarca’nın, Demir’in yüzleri daima gözümün önünde. Vedat Bey’in sözleri çok sevindirici, Memet Fuat’a ve Günyol’a ileride mektup yazmayı düşünüyorum. Bana gelince… Geçen çarşamba öğlenden sonra otostopla Paris’e gittim. Yol uzun olduğundan yoruldum biraz fakat yeniden de bahtım varmış ki, uzun mühlet beklemeden Paris’e direkt bir otomobil bulabildim. Paris’te Jean-Marie’nin kaloriferli odasında kaldım. Fakat günler o denli çabuk geçiverdi ki, Paris’i yaşayamadan kendimi tekrar Poitiers’de yapayalnız buluverdim. Kutluay’dan bornozu ve eşofman aldım. Utangaç, âlâ bir çocuk. Uzun uzunluklu konuşamadık. Başak’ın istediği iki kitaptan birini bulabildim lakin. Posta masrafıyla birlikte 15 frank kadar tuttu. Eline geçer geçmez Tahir Bey’e –benim selam ve hürmetlerimi da unutmadan– verirsin. Paris büyük kent, insanın şuuru dağılıyor. Fakat tekrar de vazgeçilmez, insanı apansızın yakalayıveren değişik bir yanı var. Halbuki Paris’e bu gidişimde çok üzüldüm. –Bazı özel ilgilerin içinden çıkılmaz bir duruma gelmesi, beni yıkıntıya götürmesi yüzünden. Nedense tanıdığım bayanların hepsi beni öldürmek istediler–. Neyse, kendimi epey güçlü ve hoş şeylere başlayabilecek kadar umutlu duyuyorum şimdilik.”
“ZAMANI GELİNCE İSTEYECEĞM”
“Çağımızda yabancılaşmayı yaşamadan, gerçeklerin üstünden atlamaya çalışmak boş bir uğraştan öteye geçemiyor. Aydınlığa varabilmek için yıkıntılardan birtakım aşırılıklardan geçmek gerek. Sana bütün bunları yazmamın nedeni, hayatı çok kolay bir yerinden yakalamamızı sık sık söylemenden dolayıdır. Sade, alışılmış bir hayatımız olmadı ki! Bak üç ay evvel İstanbul’daydım, dostlarım, kitaplarım, yazacak yazılarım vardı. Birden bıraktım hepsini. Değişik bir gerçeği yaşamaya başladım. Sonuç olarak Fransa’da olmamdan mutluyum. Zira Türkiye’ye döneceğim nasıl olsa. İstanbul’da daima tıpkı yaşayışı sürdürmek aşikâr kalıplara sokacaktı beni. Meğer burada Fransa’da yaşayan çok az yabancının tanıyabileceği bir gerçeği tanıdım. Yeni beşerler, yeni kentler, yeni kitaplar… Bunların hepsi içimde birikse oturup yazabileceğim. Fakat her sabah uyandığımda bomboş buluyorum şuurumu. Güya hiçbir şey yaşamamış üzere. Gelecek yıl Paris’te kalmak istiyorum. Bunun için bir dahaki gidişimde Mme Hatinguais’yi yine göreceğim. Ayrıyeten senden gerekli birtakım dokümanları de –Memet Fuat’tan ve diğer editörlerden alınacak kâğıtlar– vakti gelince isteyeceğim.”
“HİÇBİR ŞEY YOK”
“Dersler başladı. Pazartesi, salı ve çarşamba günü altı saat kadar dersim var. Perşembe, cuma, cumartesi, pazar boş. Lakin sandığım kadar kolay değilmiş 3ème degre. Oldukça çalışmak gerekiyor. Yalnız üniversite etrafını hiç sevmedim. Öğretmenlerin hiçbirinde iş yok. Üstelik harikulade gerici beşerler. Derslerde hakikaten canım sıkılıyor. Ağzımı açıp hiçbir şey söylemeden yalnızca dinliyorum. Üstelik yabancıları da dünyadan habersiz sanıyorlar. Elhasıl tahsil bakımından pek yeterli değil burası. Sessiz –isterlerse bilgisiz sansınlar– bir öğrenci olarak dersleri izleyip yıl sonunda imtihanlara girmekten öteki deva yok. İmtihanları verebileceğimi sanıyorum. –Eğer bir mühlet sonra çalışma tempomu yine kazanıp kendimi derslere daha yakın duyabilirsem-Ama bu o kadar kıymetli değil. Poitiers öylesine garip bir kent ki, “hiçbir şey yok.” Ne sinema ne kalabalık ne kitapçılar ne de kahveler. Bu türlü olunca da vakit uzuyor.”
“AKŞAM OLDU, KÜTÜPHANEYİ KAPATIYORLAR”
“Sanki çok uzun müddetten beri buradaymışım üzere bir his getiriyor bu kent. Aklıma ne gelirse yazmaya başladım. Fikirlerimi biraz toparlayıp daha somut şeylerden kelam edeyim biraz da. Paris’ten pazar akşamı trenle döndüm. Bugün bütün gün kütüphanede çalışıp bir ödev hazırladım. Artık de bu satırları yazıyorum. Sıhhatim çok düzgün. Sen sakın Memet Fuat’a yazımı basmamasını söyleme. Ben bilirim seni, gidip “Aman Memet Bey şimdilik dursun, bizim oğlanın başına bir şey gelir sonra” demişsindir. Senin oğlanın başı bundan bu türlü beladan kurtulmayacak. Hem de her türlü beladan. Kıymetli olan belalara alışması. Hem senin oğlanın üstüne çok düştüğünü Cağaloğlu’nda pek aşikâr etme. “Anasının kuzusu. Bir gün anası onu elinden tutup Memet Fuat’a götürdü, ‘Benim oğlum Orhan Veli’den daha hoş La Fontaine çevirdi, çok hoş öyküler de yazıyor’ dedi” derler sonra. Anneciğim detaylı mektupların çok sevindiriyor beni. Yabancı’ları göndermene gerek yok. İleride senden kimi kitap ve mecmualar isteyeceğim, onlarla yollarsın. Şimdilik bu kadar. Sistemsiz, karmakarışık bir mektup oldu bu. Şu sıra başım da biraz bu türlü. Akşam oldu. Kütüphaneyi kapatıyorlar.”
NEDİM GÜRSEL’E DAİR…
Usta müellif Nedim Gürsel, 1951’de Gaziantep’te doğdu. Galatasaray Lisesi’ni ve Paris Sorbonne Üniversitesi Çağdaş Fransız Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi; birebir üniversitede Nâzım Hikmet ve Aragon üzerine Prof. Etiemble’ın yönetiminde karşılaştırmalı edebiyat doktorası yaptı.
Halen CNRS’te (Fransa Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezi) araştırma başkanı olarak görev yapmakta ve Paris INALCO’da (Doğu Lisanları ve Medeniyetleri Enstitüsü) Türk edebiyatı dersleri vermektedir.Edebiyatın çabucak her kolunda eser veren Nedim Gürsel’in kitapları Fransa başta olmak üzere yirmi beş ülkede yayınlandı.Bazı hikayelerinden yapılan tiyatro uyarlamaları Türkiye ve Avrupa ülkelerinde oynandı. Müellif DAAD isimli kurumun davetlisi olarak bir yıl Berlin’de kaldı; Fransa, Almanya, İtalya ve Türkiye üzere pek çok ülkede hakkında incelemeler ve doktora tezleri yapıldı, belgeseller çekildi.