Pasifik’te büyüyen sessiz felaket: 1,8 trilyonluk dev çöp yığını

Dünyanın en büyük plastik kirliliği alanı olarak bilinen Büyük Pasifik Çöp Yığını (GPGP), sırf okyanus hayatını değil, insan sıhhatini ve global ekonomiyi de tehdit eden çok boyutlu bir krize dönüşmüş durumda.

ABD’nin California ve Hawaii kıyıları ortasında, yaklaşık 1,6 milyon kilometrekarelik bir alana yayılan bu devasa çöp yığını, denetimsiz plastik üretimi ve atık idaresindeki eksiklikler nedeniyle her yıl büyüyor.

DEV ÇÖP YIĞINI GİDEREK BÜYÜYOR

Çöp yığını, okyanus akıntıları ve girdaplar aracılığıyla plastiklerin makul noktalarda birikmesiyle oluşuyor. GPGP’yi oluşturan plastiklerin birçok tabiatta çözünmediği için yıllar boyunca tıpkı bölgede kalıyor ve vakitle daha küçük mikroplastiklere ayrılarak su canlılarının ve insan bedeninin bir modülü haline geliyor.

1,8 TRİLYONDAN FAZLA PLASTİK ATIK

Uzun ömürlü olması için tasarlanan plastik hususların birçoklarının tabiatta çözünmemesi ve GPGP’yi çevreleyen girdabın içerisinde sıkışıp kalması sonucu bu atık yığınının hacmi günden güne büyüyerek geri dönülmesi neredeyse imkansız etraf sorunu haline geldi.

TÜRKİYE’NİN YÜZ ÖLÇÜMÜNDEN 2 KAT DAHA BÜYÜK

Bu, Türkiye’nin yüz ölçümünün neredeyse 2 katına tekabül ediyor.

Uluslararası etraf kuruluşu Ocean Cleanup’tan araştırmacıların GPGP’nin boyutunu anlamak için 2015 ve 2016’da yaptığı çalışmalarda, yığın bünyesinde 1,8 trilyondan fazla plastik atığın bulunduğu tespit edildi.

Çalışmalarda, sanılanın tersine suda yüzen homojen bir çöp adası değil de çok sayıda bağımsız makro ve mikroplastikten oluşan bir yığın olan GPGP’deki atık kesimlerinin toplam yükünün yaklaşık 100 bin ton olduğu belirlendi.

Hawaii Üniversitesinden Profesör Jan Hafner, AA muhabirine yaptığı açıklamada, GPGP’nin sulardaki tek plastik atık yığını olmadığını, okyanuslarda öteki büyük çöp girdaplarının da bulunduğunu hatırlattı.

Atık idaresi uygun formlarda yapılmadığı takdirde karaya atılan plastiklerin yağmurlar aracılığıyla akarsulara karıştığını ve buradan okyanuslara taşındığını anlatan Hafner, dedi.

Kişisel önlemlerin yanında hükümetlerin de atık idaresi konusunda adımlar atabileceğine de dikkati çeken Hafner, GPGP’nin medyada ve kamuoyunda daha fazla tartışılması gerektiğini vurguladı.

KARADAKİ CANLILARIN DA HAYATINI ETKİLİYOR

Sudaki canlıların mikroplastikleri yiyerek besin zincirine karışmasının akabinde zehirli kimyasallar, deniz mahsullerinin tüketimi yoluyla insan vücuduna de ulaşıyor.

Araştırmalar, insan vücuduna karışan ve organlarda biriken mikroplastiklerin, hormonal bozukluklar, farklı kanser tipleri, kardiyovasküler hastalıklar, sindirim ve teneffüs sistemlerinde sorunlar ile nörolojik problemler üzere birçok tehlikeyi beraberinde getirdiğine işaret ediyor.

Öte yandan, GPGP’de birikerek su yüzeyini kaplayan plastikler, okyanusun tabanına güneş ışınlarının ulaşmasını engelleyerek besin hususu üreten alg ve plankton üzere canlıların üretim sürecini de sekteye uğratıyor.

Sudaki yaşama verilen her türlü ziyan ise domino tesiri yaratarak insan sıhhatine ve ülke ekonomilerine de yansıyor.

GPGP’DEKİ MİKROPLASTİKLER KAMU SIHHATİ KRİZİ OLUŞTURUYOR

GPGP’nin iklim değişikliğine yönelik de olumsuz tesirleri bulunduğuna işaret eden Leal, güneş ışığına maruz kalan plastiklerin atmosfere sera gazları saldığını belirtti.

Leal, GPGP’den tabiata yayılan mikroplastiklerin bütün ekosistemleri ve tüm canlıların bedenini etkilediğinin altını çizerek, durumun “doğrudan bir kamu sıhhati krizine dönüştüğünü” vurguladı.

Leal, “Uluslararası toplum, Büyük Pasifik Çöp Yığınının temizlenmesi için bugün ortak karar alsa dahi süratli ve tam bir paklık neredeyse imkansız olacaktır.” tabirini kullandı.

TEMİZLİK GİRİŞİMLERİ

GPGP’yi temizleme uğraşlarının ekonomik manada da külfetli olması nedeniyle, plastik üretimini ve kullanımını en başından azaltma üzere önleyici önlemlerin, yığını temizleme eforlarına kıyasla daha tesirli olduğu ortaya çıkıyor.

Uzmanlar, GPGP’nin büyümesini önlemek için ferdî olarak atılabilecek en tesirli adımın tek kullanımlık plastiklere olan bağımlılığı sonlandırmak ve tabiatta çözünebilen kaynaklara yönelmek olduğuna işaret ediyor.