Suriye’de Hama Katliamı’nın üzerinden 43 yıl geçti
1963’te darbeyle iktidarı ele geçiren ve 8 Aralık 2024’de devrilen Baas rejimi, Suriye’de en kanlı katliamını bundan 43 yıl evvel Hama kent merkezinde yaptı.
Suriye’nin orta bölümündeki Hama kenti, devrik Baas rejiminin siyasetlerine muhalifliği ve muhafazakar yapısıyla öne çıkıyordu.
ŞEHRİ KUŞATTILAR
Hafız Esed devrinde rejim güçleri, Hama vilayetindeki Müslüman Kardeşler Teşkilatının rejime karşı başlattığı ayaklanmayı bastırmak mazeretiyle 1982 yılının ocak ayı sonunda kenti kuşatmaya başladı.
Hafız Esed’in kardeşi Rıfat Esed komutasında rejimi savunma gayeli kullanılan özel birlik “Savunma Taburları”, orduya bağlı Özel Kuvvetler, Çatışma Taburları, 21. Hava İndirme Alayı ve 21. Mekanik Tugayı ile güvenlik üniteleri (Askeri Güvenlik Şubesi, Genel İstihbarat Güçleri ve Siyasi Güvenlik Şubesi) ve paramiliter güçlere mensup en az 20 bin silahlı kişi katliamda rejim saflarında yer aldı.
Kenti çevreleyen yüksek noktalara ve zirvelere topçu birlikleri ile tanklar yerleştirildi.
KENTİ TOPÇU ATIŞLARIYLA VURDULAR
Rıfat Esed komutasında 2 Şubat’ta başlayan katliamda, kentteki yerleşimler evvel havadan bombalandı daha sonra ağır topçu atışlarıyla gaye alındı. Kentte su, elektrik ve bağlantı çizgileri kesildi.
Semtlere tanklarla giren rejim askerlerinin, öldürmenin yanı sıra yağmalama ve cinsel akın kabahatlerine da karıştığı kayıtlara geçti.
Burada toplu infazlar yapan rejim güçleri, yaşları 15 üzeri olan gençleri de alıkoyarak ailelerinden kopardı.
EN AZ 40 BİN SİVİL CAN VERDİ
Suriye İnsan Hakları Ağının (SNHR) iddialarına nazaran, Hama Katliamı’nda en az 40 bin sivil, rejim güçlerince taarruzlar ve toplu infazlarla katledildi.
Rejim güçlerinin konutlara baskınlar yaparak alıkoyduğu 17 binden fazla sivilden ise bir daha haber alınamadı.
Humus’taki Tedmur Hapishanesi’ne götürüldükleri sanılan ve kendilerinden haber alınamayan şahısların aileleri, yakınlarının öldürüldüğünü düşünüyor.
TARİHİ MAHALLELER YERLE BİR EDİLDİ
SNHR bilgilerine nazaran, rejim güçlerinin havadan ve karadan düzenlediği taarruzlar ve bombalamalarda es-Sahhane, el-Keylaniyye, el-Asida, eş-Şimaliyye, ez-Zenbakiy ve Beyn Hiyrin mahalleleri büyük ölçüde yerle bir olurken el-Barudiyye, el-Başuriyye, el-Emiriyye ve Manah mahallelerinin ise yüzde 80’i tahrip edildi. Kent merkezinin yaklaşık üçte biri yerle bir oldu.
Saldırılarla birlikte birçoğu Keylaniyye’de olmak üzere, çok sayıda tarihi eser de tahrip edildi.
Katliamda 88 cami ve 3 kilise yıkıldı yahut ziyan gördü.
Esed rejimi ayrıyeten yıkım ve katliamın adresi haline gelen Keylaniyye Mahallesi’nde Baas Partisi Hama Vilayet Başkanlığı binası ile 5 yıldızlı bir otel inşa etti.
CAMİLER, OKULLAR VE FABRİKALAR ALIKOYMA MERKEZLERİNE DÖNÜŞTÜRÜLDÜ
Evlere zorla giren rejim güçleri, binlerce kişiyi, alıkoyma ve sorgu merkezlerine çevirdiği noktalara götürdü.
Görgü şahitleri, Ömer Bin Hattap Mescidi, sanayi lisesi, Humus yolundaki porselen fabrikası ile pamuk sürece tesisinin bu merkezlerden yalnızca birkaçı olduğunu belirtti.
İşkence ve insanlık dışı hatalarla anılan rejim güçlerinin bu merkezlerde binlerce kişiyi alıkoyduğu yahut öldürdüğü kestirim ediliyor.
ÖLENLERİN NERELERE DEFNEDİLDİĞİ BİLİNMİYOR
Kentte toplu infazlar yapan rejim güçleri, öldürdükleri pak sivillere ilişkin cesetleri ailelerine teslim etmedi.
Cesetlerin nereye taşındığını gösteren kayıtlara rastlanmazken katliama tanıklık edenler ise yakınlarına ilişkin mezarların yerini hala bilmiyor.
HAMALILAR 43 YILLIK ACILARINI TOPLUMSAL MEDYADAN DA LİSANA GETİRMEYE BAŞLADI
61 yıllık Baas rejiminin 8 Aralık 2024’te yıkılmasının akabinde Hama halkı, tutuklanma korkusu olmadan 1982’deki katliama dair birinci defa toplumsal medyadan paylaşımlarda bulunmaya başladı.
Rejim devrinde konuşulması yasaklanan katliamda hayatını kaybeden aile bireylerini, yakınlarını yahut tanıdıklarını anan toplumsal medya kullanıcıları, adalet istiyor.
Kentteki tarihi yapıtların katliam öncesi durumunu ve sonrasındaki yıkımını gösteren görseller paylaşılıyor.
“CESETLERLE DOLU SOKAKTAN YÜRÜDÜK”
Hama katliamında yaşananları belgeleme çalışmaları yürüten aktivist Muhammed Şakik, 1982’de Baas rejimi güçlerinin kent merkezini bombalamak için kullandığı Hama Kalesi’nin bulunduğu zirvede açıklamalarda bulundu.
Şakik, yaklaşık 125 metre yükseklikteki zirvenin Hama’nın birden fazla mahallelerine hakim olduğunu belirterek “Rejim buraya hava indirmesi yaparak bu zirveyi işgal etti. Daha sonra buradan yerleşimleri bombalamaya başladılar.” dedi.
Şakik, “Evden çıkıp yürüdüğümüz sokak çok dardı, yollarda su neredeyse dizime kadardı. Çocuktum çizmelerime sular doluyordu. Çok güç durumdu. Annem elimden tutup beni çekiyordu, düştüğümde yerdeki su ve kanları yutuyordum. Su ve kan karışmıştı. Cesetler üzerinden yürüyorduk. Asida Mahallesi’nin başından yürüdük, (İşaret ederek) şu binanın köşesinden başka köşeye kadar yürüdük. Yaklaşık 300 metre, cesetlerle dolu sokaktan yürüdük.” diye konuştu.
Saldırılar sırasında bulundukları bodrumun roket atağıyla amaç alındığını söz eden Şakik, bir mühlet enkazda kaldıktan sonra çıkabildiklerini ekledi.
“BİZE ‘SİZİ VURACAĞIZ’ DEDİLER”
Rıfat Esed komutasındaki ordu birliklerinin kent merkezine baskınlar düzenlediği sırada Başuriyye Mahallesi’nde yaşayan Hind Şakaki, katliama 22 yaşındayken tanıklık ettiği olayı şöyle anlattı:
Askerleri (evden) bizi çağırarak, bu duvarın önünde sıraya dizdi. Bize ‘sizi vuracağız’ dediler. ‘Kadınız’ dedik, lisan döktük. Sonra erkekleri sağ tarafa, bizi de buradaki yakınlarımızın yanına aldılar. Burada (bodrum katında) 1 ay kaldık. Sonra ne oldu bilmiyoruz. Erkeklerimizi götürdüler, geri dönen olmadı.
Duvar önünde beklerken çok korktuklarını lisana getiren Şakaki, “Çocuklar ağlıyordu. Kız kardeşimin eşini alıp götürdüler. Erkekler şu ana kadar neredeler bilmiyoruz.” diye konuştu.
Komşularına geçtikten çabucak sonra bir tankın konutlarını gaye alarak yıktığını belirten Şakaki, bodrum katında yaklaşık 35 bireyle 25 gün boyunca şiddetli kurallarda yaşadıklarını vurguladı.
