Uzmanı açıkladı: Yapay zeka öğrencilere destek mi köstek mi oluyor

Yapay zeka teknolojileri, son yıllarda birçok alanda olduğu üzere eğitim alanında da en kıymetli bahislerden biri haline geldi.

Öğrencilerin ödevlerini hazırlarken büsbütün bu alandan yararlanması bir sorun olarak kabul görüyor.

Bu araçların öğrenmeye olan tesirleri ise kamuoyunda merak uyandırıyor.

Dijital eğitim uzmanı Dr. Feyyaz Öztop, yapay zekanın öğrenciler tesiri konusunda olumlu ve olumsuz istikametleri olduğunu belirterek, yalnızca yardımcı bir öge olarak kullanılmasını ve kullanıcılarının da temkinli olmasını önerdi.

YAPAY ZEKANIN ÖĞRENCİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Dr. Öztop, açıklamalarında gelişen ve değişen dünyamızda yenilikçi teknolojilere ilgi görüldüğünü belirterek, şu açıklamaları yaptı:

Yapay zeka teknolojileri son yıllarda birçok alanda olduğu üzere eğitim alanında da trend bahislerden biri haline geldi. Bu araçların öğrenmeye olan tesirleri de oldukça bir merak ediliyor. Bu teknolojilerden biri de yapay zeka. Yapay zeka araçları son yıllarda eğitim alanında da uzmanların ve karar alıcıların dikkatini çekmiş durumda. Bu bahis üzerine yapılan çalışmalarda büyük bir artış olduğu görülebiliyor. Yapay zeka araçlarının öğrenciler üzerindeki tesirleri tartışılmaya devam ediyor. Bilhassa bu aygıtlar öğrencilerin öğrenme süreçlerine yarar sağlıyor mu yoksa öğrenme süreçlerini güçleştiriyor mu? sorusu öne çıkıyor.

“KOLAYLIK SAĞLIYOR”

Öncelikle yapay zekanın insan zekasını taklit eden bir sistem olduğuna araçlarının bir kolaylaştırma ve hızlandırma süreci gerçekleştirdiğini anlayabiliyoruz. Bu kolaylığın bir açıdan yararları olabiliyor. Yapay zeka uygulamaları şahsileştirilmiş bir tecrübe sunarak öğrenciye anında yönerge, açıklama verebiliyor ve ondan geri dönüt alabiliyor, aldığı dönütlere nazaran tekrar reaksiyonlar verebiliyor. Öbür bir deyişle bu sistem evvelden yapılan programlamaya nazaran sürecin otomatik olarak ilerlemesini sağlayabilmekte. Yeniden bu özellikler teknoloji tarafından yapıldığı için insan yanılgı riskini en aza indirebilmekte.

“OBJEKTİF OLABİLİR”

Yaptığı açıklamanın akabinde kelamlarını “Ayrıca bu biçimde hem vakit hem de yer açısından avantaj sağlanabilir, kişisel farklılıklar dikkate alınabilir ve objektif değerlendirmeler gerçekleştirilebilir.” diyerek sürdüren Öztop, açıklamalarına şöyle devam etti:

Ayrıca bu biçimde hem vakit hem de yer açısından avantaj sağlanabilir, ferdi farklılıklar dikkate alınabilir ve objektif değerlendirmeler gerçekleştirilebilir. Bunların yanı sıra çağımız öğrencilerinin renkli ve dinamik olması üzere birçok cazip özelliğinden ötürü ekranlı dijital aygıtların kullanımına yönelik ilgi ve isteklerinin yüksek olduğu görülebilmektedir. Bu durum, öğrencilerin derse yönelik motivasyonuna yardımcı olabilmekte ve hasebiyle öğrenme performanslarına da olumlu katkı sağlayabilmektedir.

“BİLGİYE ERİŞİM HIZI”

Diğer taraftan biraz evvel bir kolaylıktan bahsettim. Dijital araçların genel olarak zati bilgiye erişimi hızlandırdığını biliyoruz. Yapay zeka sistemleri de birtakım bilişsel misyonları kendi yapıyor. Bu kadar kolaylık, bireylerin bilişsel süreçlerinde tembelleşmeye yol açma mümkünlüğünü göz önüne getiriyor. Bilimsel çalışmalar bilgiye ulaşım yerinin hafızada tutulma ihtimalinin, bilginin kendisinin hafıza tutulma ihtimalinden daha yüksek olduğuna işaret ediyor. Yani bireylerde ‘bana gerekli olan bilgiye şu dijital uygulamayı kullanarak kolaylıkla erişebiliyorsam tüm bilgileri hafızamda tutmama gerek yok, o bilgiye erişmekte izlediğim yolları, araçları bilmem yeterli’ kanısı oluşuyor.

“BAZI MAHARETLERİ KÖRELTEBİLİR”

Bunlara ek olarak yapay zekanın birtakım maharetleri de köreltebileceği düşünülebilir. Örneğin bir dijital konuşma asistanı, konuşmaları algılayarak misyonları yerine getirebiliyor. Birçok sürecin konuşularak kolay kolay halledilebilecek olduğu ve kullanışlı olduğu görülünce de bu çeşit uygulamaların kullanımı artabiliyor. Bu sefer de vakitle öğrencinin yazılı anlatım hünerleri körelebiliyor.

“ÖĞRENCİ-ÖĞRETMEN ETKİLEŞİMİ ZAYIF KALIYOR”

Öztop, yapay zekanın öğrenciler üzerindeki olumlu istikametlerini sıraladıktan sonra dezavantajlarına da şöyle değinmeye devam etti:

Öte yandan yapay zeka sistemlerinin bir dezavantajı da öğretmen ve öğrenci etkileşiminin ve rehberliğin zayıf kalması olduğu söylenebilir. Öğrenci uygulamada ne programlandı ise yalnızca o durumlarla karşılaşabiliyor. Eğitim yalnızca bilişsel alanla sonlu değildir. Toplumsal ve duygusal alanlar bakımından da öğrencinin gelişimi temeldir. Yapay zeka sistemlerinde öğretmen ile olan etkileşimin zayıf olmasıyla da bu sistemlerin birçok toplumsal ve duygusal özellikleri geliştirme açısından kâfi olamadığını düşündürmektedir.

“GÜVENLİK KONUSU ENDİŞESİ”

Bunlara ek olarak yapay zeka uygulamalarının sayısındaki artış güvenilirlik konusunda kaygılar oluşturabiliyor. Kullanılan uygulamanın uzmanlar tarafından hazırlanıp hakikat bilgileri sunduğundan ve öğrenci seviyesine uygun olduğundan, pedagojik kademelerin ve planlamaların düzgün yapıldığından emin olunmalıdır. İsmini sıkça duyduğumuz genel kullanım için üretilmiş uygulamalarda dikkatli olunmalıdır. Ayrıyeten uygulamadaki metin, görsel üzere ögelerin kolay algılanabilmesi bilginin hafızada tutulması açısından kıymetli olduğunu biliyoruz. Bu yüzden bilginin kolay algılanmasına imkan tanıyan kullanıcı arayüzlerinin bulunduğu uygulamaların tercih edilmesi önerilebilir.

“DERSE ODAKLANMAYI ÖNLÜYOR”

Ek olarak dikkatin sürdürülmesinin bilginin hafızada tutulması için kıymetli olduğu unutulmamalıdır. Daha düzgün bir öğrenme için ekranda ders üzerindeki odaklanmayı zorlaştıracak ve ekstra bilişsel yük oluşturacak reklam, bildirim ve buton üzere maniler, ögelerle karşılaşılmaması gerekmektedir.

“YAPAY ZEKA ÖĞRENCİ ÜZERİNDE OLUMLU VE OLUMSUZ TESİR BIRAKABİLİR”

Sonuç olarak yapay zeka araçlarının öğrenciler açısından hem birtakım avantajları hem de kimi dezavantajları olabileceği çıkarılabilir. Bireyleştirilmiş öğrenme tecrübesi sunması, objektif ve süratli değerlendirmeye yardımcı olması, vakit ve yer bazında kolaylık sağlaması, öğrenme motivasyonuna katkı sağlaması üzere yararları görülebilir. Öte yandan yapay zeka teknolojilerinin kolaylaştırma özelliğinin bilişsel süreçlerin ve kimi maharetlerin zayıflamasına yol açabilme riski ortaya çıkmaktadır. Yeniden bu sistemlerde öğrenci-öğretmen bağlarının ve rehberlik tarafının zayıf kaldığı görülebilmektedir.

“ÖĞRENME SÜRECİNE TAKVİYE OLMASI GEREK”

Bu yüzden dijital yapay zeka uygulamaları öğrenme sürecinde bir dayanak rolünde kullanılmalıdır. Büsbütün yapay zeka teknolojileri tabanlı yürütülen bir öğrenme süreci yerine, dijital uygulamaların fizikî ortama dayalı araç, teknik ve uygulamalarla bütünleştirildiği bir süreç yürütülmesi önerilir. Ayrıyeten yararlı olması için öğrenci ve ailelerin, alan ile eğitim teknolojileri uzmanları tarafından hazırlanan sağlam uygulamaları tercih etmeleri tavsiye edilir.

“TEMKİNLİ YAKLAŞALIM”

Öztop, yapay zekanın toplumda tanınan hale gelmiş genel kullanım için üretilen yapay zeka uygulamalarının sunduğu bilgilere temkinli ve eleştirel yaklaşılmasını öneriyor.